Przygotowanie: Materiały i narzędzia
Papier czerpany to pierwszy znany ludzkości rodzaj papieru. Współcześnie, choć na rynku dostępne są setki rodzajów różnych papierów, chętnie właśnie po niego sięgamy i coraz częściej chcemy wykonać go sami. Moim zdaniem nie ma w tym nic dziwnego. Możliwość eksperymentowania z różnymi dodatkami roślinnymi i z różnymi barwnikami, rodzajami papierów używanych do własnej produkcji sprawia że każdy zrobiony papier jest niepowtarzalny, nasz własny a wykonane z niego zaproszenia, kartki okolicznościowe, koperty, podziękowania, zawiadomienia, dyplomy, karty kronik rodzinnych, albumów itp. są wyjątkowo oryginale. Z papieru czerpanego można także wycinać elementy do wykona kartek, robić papierowe kwiaty i abażury, obrazki malowane akwarelami, farbami akrylowymi. Ozdobne pudełka (oklejając nim np. pudełko po butach), segregatory. Charakterystyczną cechą papieru czerpanego są brody (postrzępione brzegi). Robiąc np. kartkę nie trzeba ich wyrównywać, ale jeśli ktoś chce może kartkę obciąć tak by miała proste brzegi.
Jeśli papier wyszedł nam mocno postrzępiony robiąc z niego kartki można nakleić go na kontrastową w kolorze kartkę bazę. Wykonanie papieru czerpanego w domowych warunkach jest dość czasochłonne, ale wbrew pozorom bardzo proste. Po jednym, pokazie – instrukcji może go samodzielnie zrobić siedmioletnie dziecko. Istnieje tylko jedno niebezpieczeństwo – prawie każdy, kto raz spróbował zrobić papier czerpany wciąga się w jego robienie. Satysfakcjonujące jest to, że nie ma dwóch identycznych egzemplarzy. Każdy zrobiony opisaną metodą papier, nawet ten bez elementów zdobniczych i niebarwiony, jest inny, autorski.
Napisałam w tytule tego wątku „o domowy sposobie robienia papieru czerpanego prawie wszystko” ponieważ w tej chwili jest to najobszerniejszy dostępny w sieci poradnik dotyczący domowego sposobu robienia papieru czerpanego napisany na podstawie własnego doświadczenia po licznych eksperymentach opartych o własne pomysły i dostępne w sieci pomysły innych osób, które nie zawsze (tak jak zresztą i moje) się sprawdzały. Wpis o papierze oprócz instrukcji jak go zrobić zawiera porady. Niektóre z nich są odpowiedziami na zadawane na różnych forach pytania na temat robienia papieru, które nie doczekały się odpowiedzi. Jeśli ktoś ma jakieś problemy z robieniem papieru czerpanego chętnie pomogę je rozwiązać. Jeśli ktoś wpadł na jakieś oryginalne rozwiązania czy usprawnienia niech się podzieli nimi proszę.
Materiały i narzędzia
Do wykona papieru czerpanego potrzebne nam będą: sito do czerpania, duża miska, duży garnek, dowolny papier, mikser/ blender/melakser, ręcznik, gąbka, wałek kuchenny, kartki papieru np. do drukarki (mogą być zadrukowane), rolka papierowych ręczników. Mogą się przydać dodatki roślinne i inne, tkaniny o różnej fakturze, stemple, farby lub barwniki, żelazko.
Aby wykonać sito potrzebujemy:
1) Ramkę – w zależności, jakiej wielkości chcemy robić papier zbić o odpowiednich wymiarach cztery wąskie deseczki w ramkę. Można wykorzystać starą ramkę z obrazu. 2) Cześć czerpalną sita: można ją zrobić z drobnej metalowej lub plastikowej siatki sprzedawanej na metr w sklepach z artykułami budowlanymi, z drobnej plastikowej siatki, w jaką są pakowane na przykład jarzyny, z siatki florystycznej, z kawałka firanki, moskitiery. Jak mamy już część czerpalną odpowiednio przyciąć siatkę do ramki jaką dysponujemy i przybić ją do ramki gwoździami lub pineskami. Siatka musi być mocno napięta – nie może obwisać. Jeśli chcemy częściej robić papier czerpany warto zrobić sito z metalowej siatki.
Papiery: w zależności od tego, co chcemy uzyskać (kolor, grubość papieru ) można używać różnych papierów oraz ich mieszanek. Biały papier czerpany można zrobić na przykład z ligniny, ręczników papierowych, papieru toaletowego, kartek do drukarki. Kolorowy papier (zawsze niezależnie od intensywności koloru papieru uzyskamy odcień pastelowy) można zrobić na przykład z karbowanej bibuły (uwaga może zafarbować ręce i ręcznik), jedwabnej bibuły (też farbuje), papieru toaletowego. Do wykonanie papieru można wykorzysta papier z recyklingu na przykład gazety, zapisany papier do drukarki, wytłoczki po jajkach, kartonowe nie woskowane i nie metalizowane pudełka. Wytłoczki oraz karton trzeba dłużej moczyć niż inny papier. Robiąc papier czerpany z papierowego recyklingu typu gazety, wydruki trzeba wiedzieć, że uzyskamy nieczysty kolor (taki brunatno-szarawy) ponieważ w wodzie rozpuści się trochę farba drukarska. Można temu zaradzić dodając do pulpy farby lub barwniki.
Elementy roślinne: do pulpy w misce można dodać na przykład: małe kawałki łusek cebuli, czosnku, miętę, pokruszone płatki kwiatków lub cale płatki drobnych kwiatków (ciekawy efekt daje mniszek lekarski, bławatek, chaber, nagietek), drobne listki, igły drzew szpilkowych, tytoń, zieloną herbatę, asparagus, poszatkowaną trawę, pokuszoną słomę, pokruszone kolorowe suche liście, zioła. Na zaczerpniętą pulpę można nakładać całe elementy roślinne np. kwitnące trawy, drobne kwiaty same czy z łodygami i liśćmi, liście drzew i krzewów, gałązki asparagusa, paproci. Elementy roślinne układane na pulpę należy lekko podsuszyć np. włożyć je między dwa kawałki ręcznika papierowego a następnie włożyć je na dobę między kartki dużej książki, jak chcemy szybciej można je przeprasować żelazkiem, ale mogą stracić naturalny kolor. Nie ma sensu ich bardziej suszyć, bo i tak się zmoczą a całkiem suche mogą się rozpaść przy kontakcie z mokrą pulpą. Położone na pulpę elementy należy lekko w nią wgnieść. Elementy roślinne można dodać także do pulpy w misce i czerpać je razem z pulpą. Więcej na temat zdobienia papieru czerpanego elementami roślinnymi w poradach w części III.
Inne dodatki: do pulpy w misce można dodać też inne niż roślinne dodatki – na przykład sypki brokat, bardzo drobne kolorowe elementy z papieru (np. wycięte dziurkaczem wzrokowym), cekiny, drobne koraliki, elementy wytargane z serwetek, bawełniane nitki, pocięta drobno rafię, płatki złota, zeskrobany korka. Na zaczerpniętą pulpę można nałożyć np. jakiś zwinięty oryginalnie kawałek naturalnego sznurka, element wytargany z serwetki, papieru do decoupage, można ułożyć wzór z cekinów. Na wyrznięta pulpę można wysypać przyprawy, sypką kawę. Więcej w poradach.
Farby i barwniki: aby uzyskać pożądany kolor papieru do pulpy można dodać farby rozpuszczalne w wodzie. farby spożywcze, farbę do barwienia tkanin na zimno, barwniki naturalne (napiszę kiedyś o nich więcej) nadmanganian potasu (do kupienia w aptece, kolor różowy od bladego po ciemny w zależności od dodanej do pulpy ilości), gencjanę (do kupienia w aptece, kolor fioletowy od bladego po ciemny w zależności od dodanej do masy ilości), jodynę, napar kawy, koncentrat z buraków, wywar z łupin cebuli, barwniki do pisanek, wkłady do flamastrów, kolorowe tusze itp. Dodając mocną esencje herbacianą lub kawę można uzyskać papier, który wygląda jak stary, pulpa musi by biała lub szara. Jeśli pulpa jest szara a chcemy uzyskać biały papier można dodać do niej wybielacz do tkanin. Jeśli używamy barwników najlepiej używać do pracy cienkich chirurgicznych rękawiczek. Szczególnie jest to wskazane, gdy używamy nadmanganianu potasu, gencjany i jody – trudno je usunąć z rąk. Nie należy się martwić, gdy kolor wyjdzie nam bardzo ciemny, po wyschnięciu papieru będzie on kilka razy jaśniejszy. Papier można też barwić wyrżnięciu. Więcej na temat barwienia w poradach w części III.
Tkaniny: jeśli chcemy uzyskać konkretną fakturę trzeba przygotować dwa kawałki wybranego materiału (na przykład: juta, płótno, len, sukno, firana o grubej fakturze, koronka itp.). Fakturę można tez zrobić w inny sposób – więcej w poradach w części III.
Pomocnicy: Jeśli mamy kota możemy spodziewać się pomocy przy darciu papieru.
Metoda, jaką obecnie robi się papier czerpany oprócz czerpania go niewiele ma wspólnego z dawnym procesem wytwarzania papieru czerpanego – a często stara się nam to wmówić na różnych pokazach i kursach. Papieru czerpanego nie robiono z innego papieru, bo nie było innego papieru. (Zdarza się, że na pokazach robiony jest papier z roślin, zwłaszcza z pokrzyw, ale to rzadkość) Przyjmuje się, że papier wynaleźli Chińczycy około III wieku p.n.e. (Z najnowszych badań archeologicznych wynika, że papier był znany znacznie wcześniej – znaleziono pochodzący z 8 roku p.n.e. skrawek papieru czerpanego zapisany chińskimi znakami) i był to właśnie papier czerpany. Pierwszy papier po serii eksperymentów z innymi surowcami powrastał z odpadków jedwabiu. Był on jednak bardzo drogi. Umasowienie papieru nastąpiło w 105 r. za sprawą Tsai-Luna, który wyprodukował papier z kory drzewnej i łyka. Przez długie wieki Chińczykom udawało się utrzymywać w tajemnicy technologię produkcji papieru czerpanego. Dopiero w średniowieczu zaczęto go produkować także w Europie. Wykonywano go z łyka niektórych krzewów i drzew, odpadów konopnych, słomy ryżowej, lnu, łodyg bambusa a także rozdrobnionych szmat. Papier wykonywany lnu i jedwabiu należał do najbardziej ekskluzywnych i najdroższych. Zresztą podobnie jest dzisiaj. Ręczny wyrób papieru utrzymywał się długo. Dopiero pod koniec XVIII wieku rozpoczęto próby wprowadzania maszyn papierniczych. Dziś papier czerpany robi się zazwyczaj w ramach recyklingu ze zużytego papieru (najczęściej jednak w warunkach domowych robi się go z nowego papieru toaletowego, papierowych ręczników czy ligniny). Kiedyś napiszę jak zrobić roślinny papier czerpany.
Robiąc papier z dziećmi możemy przy okazji nauczyć je recyklingu – dziecko powinno samo zbierać papierowe odpadki z gospodarstwa domowego nadające się do zrobienia papieru czerpanego. Młodsze dziecko też może pomóc np. segregując papier, targając go na kawałki i doradzając, jakich użyć elementów roślinnych czy barwników.
