| Budowa | Pokarm, gniazda | Cechy charakterystyczne |
| Bocian czarny | ||
| Długość ciała 87 cm, rozpiętość skrzydeł 190 cm, waga 3 kg. Upierzenie czarne z metalicznym, zielonkawo – purpurowym połyskiem. Brzuch i pierś białe. Dorosłe ptaki mają dziób i nogi czerwone, młode – zielonoszare. | Jada głównie żaby, zaskrońce i drobne ryby takie jak piskorze, ślizy, karasie. Buduje gniazdo o solidnej konstrukcji o średnicy od 1 – 1,5 m. zawsze na wysokim drzewie, przeważnie liściastym. Stosunkowo płytkie wnętrze gniazda wyłożone jest mchem i drobnymi gałązkami. | Unika sąsiedztwa siedzib ludzkich i jest ptakiem bardzo płochliwym. Jest ptakiem niemym, w okresie godowym nie klekoce, a jedynie kłapie dziobem. Zimuje w południowej i wschodniej Afryce i południowej Azji. |
| Cietrzew | ||
| Długość ciała 45 – 62 cm, rozpiętość skrzydeł 72 cm) – 95 cm, waga ok. 750 – 1400 g. Samiec czarny z granatowym, metalicznym połyskiem. Skrzydła ciemnobrązowe z dwiema białymi pręgami zwanymi lustrem. Pokrywa podogonowa biała. Nad okiem czerwony fragment gołej skóry. Ogon w kształcie liry. Samica mniejsza. Wierzch brunatny z gęstym poprzecznym rdzawym prążkowaniem. Spód i boki jaśniejsze. | Jada głównie pokarm roślinny (jagody, owoce leśne, nasiona zboże, młode pędy, i liście drzew, pączki). Zjada również owady, mrówki i ślimaki. Buduje w trawie lub wrzosie, pod osłoną krzewu, chrustu, młodego świerka lub jałowca gniazda w postaci płytkich zgłębień w ziemi, skąpo wysłanych źdźbłami | Żeruje przez cały dzień, w nocy śpi na drzewach. Chętnie kąpie się w piasku. W zimie, w okresie dużych mrozów i wysokich śniegów zakopuje się w śniegu. Wiosną samce tokują o świcie na otwartych przestrzeniach, wydają bełgoczące i syczące tony. Toki cietrzewi trwają od końca marca do połowy maja. Odbywają się na ziemi i na drzewach. Samica cietrzewia zwana jest cieciorka lub kurą. Cietrzewie nie łączą się w pary. Cietrzew krzyżuje się także z samicą głuszca, dając niepłodne potomstwo. Cietrzew jest powszechnie nazywany czarnym tancerzem ze względu na a jego toki . Polsce cietrzew jest ptakiem lęgowym i zimującym. |
| Dzięcioł czarny | ||
| Długość ciała: 45 – 50 cm, rozpiętość skrzydeł 71 – 80 cm Największy z polskich dzięciołów. Ubarwienie całe czarne. Samiec ma na głowie czerwoną czapeczkę, a samica tylko czerwoną plamę na potylicy. | Jada larwy owadów mrówki. Dzięcioły, z wyjątkiem krętogłowa, są jedynymi ptakami, które wykuwają w drzewie swoje gniazda zwane dziuplami. | Cechą charakterystyczną tego gatunku jest lot po linii prostej. Pozostałe dzięcioły mają lot falisty. Prowadzi głośny tryb życia. Swym potężnym dziobem potrafi rozkuwać obumarłe pnie i wykuwać duże dziuple w zdrowym drzewie. Głos dzięcioła czarnego rozchodzi się po lesie na ok. 2 kilometry. Jest ptakiem osiadłym, tylko młode w okresie jesiennym odbywają wędrówki |
| Dzięciołek | ||
| Długość ciała 14 – 16 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 28 – 39 cm i wagę. 17 – 25 g. Samiec ma na głowie czerwoną czapeczkę, podczas gdy samica ma białe czoło, a potylicę czarną. U obu płci kark i kuper czarne, grzbiet w biało – czarne poprzeczne pasy. Skrzydła czarne z sześcioma białymi pręgami. | Pożywieniem dzięciołków są owady i ich larwy, a zimą – drobne nasiona. Gniazdo zakłada w samodzielnie wykutej dziupli, w miękkim drewnie. | Dzięciołek to najmniejszy z dzięciołów Europy. Jest wielkości wróbla. Dzięciołek preferuje drzewa o miękkim lub zbutwiałym drewnie, zarówno do żerowania, jak i wykuwania dziupli. Często penetruje też cienkie gałęzie, które są omijane przez większe dzięcioły. |
| Dudek | ||
| Długość ciała ok. 30 cm, rozpiętość skrzydeł 46 cm, ciężar 50 – 80 g. Zarówno samica, jak i samiec dudka posiadają na głowie charakterystyczny czub, który w chwilach podniecenia rozkładany jest jak wachlarz | Jada drobne bezkręgowce (głównie owady i dżdżownice), które zbiera na powierzchni ziemi. Gniazdo zakłada w dziuplach starych drzew, w szczelinach budynków i murach ogrodzeń, pod korzeniami drzew. | Dudek jest gatunkiem wędrownym, przylatuje do Polski w kwietniu, odlatuje we wrześniu. Zimuje w środkowej Afryce. |
| Gadożer | ||
| Długość ciała 67 cm, rozpiętość skrzydeł 170 cm, waga ok. 2 kg. Grzbiet brązowobrunatny, spód jasny, niemal biały z drobnymi plamkami układającymi się w brunatne, poprzeczne pręgi. Dziób niebiesko – czarny, nogi niebieskie. | Pokarm to wyłącznie płazy i gady. Gniazdo to luźna konstrukcja, na wysokim drzewie, w sporej odległości od pnia. | Podczas lotu gadożer często zawisa w powietrzu wypatrując zdobyczy. Jest monogamiczny, łączy się w pary tylko na okres gniazdowania.Przylatuje w kwietniu, a odlatuje w sierpniu – październiku |
| Kania czarna | ||
| Długość ciała 55 – 60 cm, rozpiętość skrzydeł 140 cm, masa ciała 0,8 – 0,9 kg. Wbrew nazwie nie jest czarna, lecz brązowa z wyraźnie jaśniejszą, szarą głową. Na wierzchu skrzydeł jasny pas. | Jest drapieżnikiem żywiącym się różnorodnie. Przy zbiornikach wodnych podstawą jej pożywienia są ryby, na terenach rolniczych gryzonie i drobne ptaki. Duży udział w diecie ma również padlina. .Gniazdo o średnicy 50 cm i dość dużej wysokości (30 – 40 cm) buduje wysoko na drzewach, z gałęzi, suchej trawy, korzonków, wiórów i włosów. Wyściółkę gniazda stanowią szmaty, kawałki folii, sznurków, pudełka po papierosach itp. Wymiary – średnica: 50 – 80 cm; wysokość: 30 – 40 cm. | Lata powoli i niezbyt wysoko, często krąży i czasem zawisa w jednym miejscu. Jest gatunkiem wędrownym, przylatuje w marcu, odlatuje w październiku. Młode kań czarnych są bardzo charakterystyczne – ponad centymetrowej długości biały puch tworzy na głowie młodych kaptur nadający im rozczochrany wygląd. Przylatuje marzec kwiecień odlatuje sierpień – wrzesień |
| Kania ruda | ||
| Długość ciała 60 – 66 cm rozpiętość skrzydeł 145 – 170 cm. Jest rdzawobrunatna, skrzydła ma długie i załamane w nadgarstkach z jasnymi plamami pod spodem – na końcach. Ogon długi i pomarańczowy | Jada drobne ssaki, ryby, owady, ptaki – najczęściej zwierzęta chore lub ranne. Żywi się też odpadami z wysypisk śmieci, przede wszystkim jednak padliną. Gniazda, 50 – 70 cm średnicy i 50 cm wysokości, najczęściej buduje na sośnie a w drugiej kolejności na dębie, olszy i buku w środkowej, bądź szczytowej partii drzewa. Wyściółkę gniazda, tak jak u kani czarnej, stanowią wszelkiego rodzaju śmieci. | Żeruje na wysypiskach śmieci, a także czatuje przy ruchliwych drogach wypatrując rozjechanych zwierząt. Niekiedy atakuje inne ptaki drapieżne, by odebrać im zdobycz. Przylatuje marzec kwiecień odlatuje sierpień – wrzesień |
| Kos | ||
| Długość ciała ok. 24 – 27 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 34 – 40 cm i wagę ok. 75 – 110 g. Samiec jest czarny, wiosną z żółtopomarańczowym dziobem. Samica jest oliwkowobrązowa z niewyraźnymi plamkami na spodzie i rozjaśnieniem na podgardlu oraz brązowawym dziobem. | Odżywia się owadami i innymi bezkręgowcami zbieranymi na ziemi, a późnym latem i jesienią zjadają również jagody i owoce. Czarkowate gniazdo z gałązek, suchych liści i źdźbeł trawy, wyklejone od środka mieszaniną próchnicy i błota i wyścielone miękką, suchą trawą zwykle na drzewie, na wysokości 2 – 3 m, a także w gęstych krzewach i żywopłotach, rzadko na ziemi. W miastach również w załomach murów i innych miejscach przypominających półdziuple. | Kos szukający ofiar na ziemi porusza się krótkimi skokami, przystając co chwilę, aby się rozejrzeć bądź wypatrzyć zdobycz. Wśród głosów wydawanych przez kosa są takie, które alarmują o drapieżnikach naziemnych i takie, które ostrzegają przed napastnikami z powietrza. W pieśni godowej kosa mogą znaleźć się zasłyszane w okolicy dźwięki (np. dzwonki telefonów komórkowych). W Polsce kos należy do ptaków lęgowych i zimujących |
| Krzyżodziób świerkowy | ||
| Długość ciała 16 – 18 cm, rozpiętość skrzydeł 28 cm, waga 95 g. Część populacji krzyżodziobów ma prawoskrzywienie dzioba, druga część populacji lewoskrzywienie. Samica jest zielona, lekko łuskowana. Boki głowy ma szare, skrzydła grafitowe. Samiec jest ubarwiony jaskrawo – czerwony, z ciemną pręgą przechodzącą od dzioba, przez oko, do tyłu głowy, oraz grafitowymi skrzydłami. Nogi u krzyżodzioba są czarne, dziób czarny. Ogon z ciemniejszymi, grafitowymi sterówkami, wcięty | Jada głownie nasiona świerka. Dodatkowo jedzą orzeszki bukowe i nasiona roślin oleistych. Czasami także owady. Gniazdo zakłada w gałęziach głównie świerka, sporadycznie sosny, na znacznej wysokości. Zbudowane jest z drobnych gałązek świerka i z mchu tworzących miseczkowatą, grubościenną konstrukcję. Wysłane jest delikatnymi korzonkami i porostami | okres lęgowy krzyżodzióba może trwać od grudnia do czerwca, więc również w czasie śnieżnych i mroźnych zim można zobaczyć gniazdo z pisklętami na drzewie. Pisklęta mają proste dzioby, dopiero z czasem, kiedy samodzielnie zaczynają wyłuskiwać nasiona ich dzioby krzywią się. Wysuszonym ciałom krzyżodzioba niegdyś przypisywano magiczną moc. W Polsce krzyżodziób świerkowy należy do ptaków lęgowych i zimujących. |
| Kruk | ||
| Długość 66 cm i 120 cm rozpiętości skrzydeł, waga 0,8 – 1,5 kg. Barwy czarnej. Ma duży, gruby, czarny dziób, a pod nim „brodę” z dłuższych piór. | Kruki są w wszystkożerne. Jednak głównym ich pożywieniem jest padlina. W zimie kruki chowają często pożywienie w różnych kryjówkach. Gniazda kruków znajdują się na wysokich drzewach (często iglastych o gęstej koronie), a w górach – w załomach skalnych. Oboje partnerzy wspólnie rozbudowują lub naprawiają uszkodzoną platformę gniazdową tak, że po kilku sezonach osiąga ona ok. metra wysokości. Właściwą wyściółkę gniazda stanowi sierść zwierząt i miękka trawa. | Lata bardzo zręcznie – jego lot podobny jest do lotu ptaków drapieżnych. Dlatego też kruki potrafią się przed nimi dość skutecznie bronić, zwłaszcza w powietrzu. W okresie godowym ptaki te wykonują akrobatyczne loty, rzucają się w dół i szybują w powietrzu. |
| Lelek | ||
| Długość ciała 12 cm, rozpiętość skrzydeł 20 – 23 cm, waga 21 g. Samiec ma na głowie czarną czapeczkę sięgającą do krawędzi oka. Wierzch ciała popielatoszary, spód biały, na piersi z odcieniem srebrnoszarym. Policzki i potylica szare. Dziób i nogi szare. Samica ma czapeczkę brązową, również wierzch ciała bardziej brązowy. | Zjada głównie owady zbierane na drzewach owocowych, a jesienią owoce i jagody. Gniazdo w kształcie czarki zbudowanej z gałązek, trawy umieszczane jest na wysokości 40 – 120 cm nad ziemią, zawsze w miejscu ocienionym, w bocznych gałązkach krzewu lub drzewka. | Spotkać go można w większych ogrodach, parkach śródmiejskich oraz większych skupiskach krzewów. Przylatuje w kwietniu, a odlatuje w sierpniu – październiku. Coraz częstsze są przypadki zimowania w kraju. |
| Orzeł bielik | ||
| Największy ptak drapieżny Polski; długość ciała 85 – 95 cm, rozpiętość skrzydeł 200 – 250 cm, masa ciała 4 – 6 kg. Grzbiet i brzuch ciemnobrunatne, głowa i szyja jasna, ogon krótki, układający się w wachlarz, klinowaty, u dorosłych osobników się śnieżnobiały. | Jada głównie ptaki wodne (kaczki i gęsi), duże ryby (leszcze, karpie, szczupaki), sporadycznie łowi zające, młode sarny, lisy. Zjada również padlinę. Buduje gniazdo o solidnej konstrukcji z grubych gałęzi na wierzchołku starego, wysokiego drzewa (dąb, sosna). Dno gniazda wyścielone jest drobnymi gałązkami, trawą i puchem. | Bielik jest herbowym ptakiem Polski Młode bieliki prowadzą koczowniczy tryb życia. W wieku 5 – 6 lat łączą się w pary i zakładają gniazda. Lata powoli, wolno uderzając skrzydłami, niekiedy szybuje. Potrafi odbierać jedzenie wydrom i innym ptakom. zimują w kraju, jednak poza swoim rewirem gniazdowania |
| Orlik krzykliwy | ||
| Długość ciała ok. 65 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 160 cm, ciężar 1,2 – 1,6 kg. Jest brązowy, ale na wierzchu skrzydeł widnieją rdzawe plamy. Nogi całkowicie upierzone aż po palce. | Dieta to przede wszystkim gady, płazy, drobne ssaki, ptaki, a także owady, mięczaki. Jednak przede wszystkim gryzonie. Nornik stanowi około 60% jego pożywienia. Stosunkowo często poluje na żaby i pisklęta ptaków. Gniazdo zakłada na drzewach, najczęściej liściastych, tuż przy pniu. | Chętnie czatuje na drzewach lub innych wyniosłościach terenu, po ziemi porusza się zręcznie. Lata powoli, często krąży. Poza sezonem lęgowym żyje samotnie. Jest gatunkiem wędrownym, przylatuje w kwietniu, odlatuje we wrześniu – październiku. Zimuje w Afryce. |
| Pokrzewka czarnołbista | ||
| Długość ciała 28 cm, rozpiętość skrzydeł 55 cm, masa 58 – 84 g. Dziób o skrzyżowanych szczękach, przy pomocy którego wydobywa z szyszek nasiona. Ubarwienie dorosłego samca jest karminowoczerwone z wyjątkiem brązowych skrzydeł i ogona. Samica jest oliwkowobrązowa. | Poluje w locie na ćmy i duże chrząszcze. Nie buduje gniazda. Samica składa 2 jaja bezpośrednio na ziemi, na mchu lub pod osłoną krzewów. | Dzień spędza ukryty na ziemi lub na wywróconym pniu, dzięki maskującemu upierzeniu zlewając się z tłem. Przylatuje do w końcu kwietnia lub na początku maja, odlatuje pod koniec sierpnia lub na początku września. Zimuje w środkowej Afryce. |
| Pójdźka | ||
| Długość ciała 23 – 25 cm, rozpiętości skrzydeł 58 cm, i waga 100 – 225 g. Wierzch ciała brązowoszary pokryty kolistymi kremowymi lub białymi cętkami, które są najmniejsze na głowie, a największe – na skrzydłach. Spód ciała biały albo kremowy, upstrzony podłużnymi, brązowymi plamami. Lotki i sterówki brązowe z jasnymi plamkami, które układają się w poprzeczne pasy. | Poluje na drobne gryzonie, gady, płazy, większe owady, rzadziej – na małe ptaki. Gniazda zakłada w dziuplach drzew, na strychach i w szczelinach zabudowań | Aktywna w ciągu dnia i po zmierzchu. W latach, gdy pokrywa śnieżna utrzymuje się dość długo i występują silne mrozy, wiele z tych sów ginie. |
| Puszczyk | ||
| Długość ciała 41 – 46 cm, rozpiętość skrzydeł 96 cm, masa ciała 0,43 – 0,63 kg. Upierzenie najczęściej popielatoszare o popielatobrunatnym płaszczu, na skrzydłach 3 rzędy białawych plam, spód prążkowany w kształcie strzałek. | Dieta: myszy, nornice, szczury, często wiewiórki i młode zające, sójki, gołębie, dżdżownice, ślimaki, żaby, niekiedy ryby i drobne ptaki śpiewające. Zimujące. w miastach, bądź w ich pobliżu polują na wróble. Nie buduje gniazda – gnieździ się w dziuplach starych drzew, w skrzynkach lęgowych, rzadziej zajmuje gniazda wron i ptaków drapieżnych, niekiedy gnieździ się na strychach, w ruinach itp | W ciągu dnia ukrywa się w dziuplach, wśród gęstych gałęzi itp. W dzień widzi słabo, wylatuje o zmierzchu a poluje w nocy. Jest na tyle odważnym i drapieżnym łowcą, że można go ułożyć do polowania na ptaki krukowate i drapieżne. |
| Rudzik | ||
| Długość ciała ok. 14 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 22 cm i wagę 14 – 23 g. Wierzch i skrzydła oliwkowo szare, spód ciała biały, na czole rdzawa plama przechodząca przez boki głowy i szyi na podgardle i pierś. | Odżywia się owadami i innymi drobnymi bezkręgowcami zbieranymi na ziemi, jesienią zjada również jagody. Gniazdo zwykle na ziemi pod krzewem lub między korzeniami drzew. W ogrodach i w pobliżu zabudowań rudziki zakładają swoje gniazda często na gzymsach werand i w szopach. Gniazdo zbudowane jest z liści, trawy oraz korzonków i skąpo wyścielone korzonkami i sierścią. | W przeciwieństwie do większości naszych ptaków rudziki śpiewają prawie przez cały rok. Najgłośniej i najładniej śpiewają wiosną, kiedy próbują zwabić partnerkę. Zaczynają śpiewać już o świcie, a kończą o zmroku. przylatują do naszego kraju w marcu – kwietniu, a odlatują we wrześniu – październiku. |
| Sikora bogatka | ||
| długość ciała 14 – 16 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 22 cm i waga 14 – 22 g. Upierzenie: czarna głowa z białymi policzkami, wierzch ciała oliwkowy, a pokrywy skrzydłowe – szaroniebieskie z białym prążkiem. Spód ciała z czarną, podłużną pręgą | żywi się owadami i innymi drobnymi bezkręgowcami. Zimą zjadają pokarm roślinny, głównie nasiona; chętnie dziobie słoninę wywieszaną dla niej przez ludzi. Gnieździ się w dziuplach, budkach lęgowych, w żywopłotach, rurach, wywietrznikach; może wybrać sobie na gniazdo nawet skrzynkę na listy czy wyrzucony stary garnek czy czajnik. | W Polsce bogatka jest ptakiem lęgowym i zimującym. Jest przyzwyczajona do człowieka. |
| Sowa uszata | ||
| Długość ciała 35 cm, rozpiętość skrzydeł 100 cm, ciężar 290 g. Samiec jest nieco mniejszy od samicy. Charakterystyczne dla tego gatunku „uszy” to kępki piór długości ok. 3 cm, sterczące na szczycie głowy. | Głównym pożywieniem (90% całego zjadanego pokarmu) jest nornik, po za tym jada inne gryzonie i wróble. Gniazda zakłada w starych drzewach iglastych, wykorzystując gniazda zbudowane przez inne ptaki. | Aktywna w nocy, lata stosunkowo wolno, przeplatając lot aktywny fazami lotu ślizgowego. Podczas dnia odpoczywa na siedząc wysoko na drzewie. Sowa uszata w Polsce prowadzi osiadły tryb życia. W okresie zimowym osobniki z terenów północnej Europy przylatują do Polski i tu zimują. |
| Świstunka leśna | ||
| Długość ciała 12 – 13 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 19 cm i ciężar 10 g. Upierzenie zielonkawożółte, na spodzie ciała prawie czysto białe, nogi jasne. | Jada drobne owady. Gniazdo, splecione z trawy, mchu i suchych liści, umieszcza tuż nad ziemią i dobrze ukrywa w gęstej trawie, krzewie maliny lub jeżyny. | Świstunki leśne są bardzo ruchliwe. Ich śpiew jest bardzo charakterystyczny, miły dla ucha i łatwy do zapamiętania. Przylatuje w kwietniu – maju, a odlatuje już w sierpniu. |
| Trzmielojad | ||
| Długość ciała 56 – 60 cm cm rozpiętości skrzydeł 129 cm, waga i 0,44 do 1,05 kg. Upierzenie wierzchu ciała może mieć barwę od prawie białej do ciemnobrązowej z charakterystycznym wzorem na skrzydłach i spodzie ogona, żółte nogi, długi i wąski ogon z 3 lub 4 ciemnymi poprzecznymi pasami. W okolicy dzioba ma on specjalne łuskowate pióra, które chronią go przed użądleniami owadów. | żywi się pszczołami, osami, szerszeniami i trzmielami. Zjada również larwy, poczwarki, oraz plastry gniazd a wiosną łowi drobne kręgowce. Gniazdo o średnicy – 65 cm, wysokość – 37 cm. buduje na liściastym drzewie w pobliżu polany, w rozwidleniu blisko pnia. Budulec to gałęzie, liście, trawa i porosty Często zajmuje gniazda po innych dużych ptakach. | Podczas szybowania skrzydła trzmielojada układają się poziomo. Przylatuje w kwietniu – maju, a odlatuje w sierpniu – wrześniu. |
| Wilga | ||
| Długość ciała 23 cm, rozpiętość skrzydeł 44 cm i wagę 51 – 85 g. Upierzenie samca jest jaskrawożółte z czarnymi skrzydłami i ogonem. Samica natomiast jest szarożółta z jasnym spodem ciała, na którym widnieją ciemne kreski. | Odżywiają się głównie owadami, poczwarkami i gąsienicami. Niekiedy zjadają jagody i owoce jak na przykład czereśnie i wiśnie. Misternie uwity, czarkowaty koszyk gniazda wilga zawiesza w rozwidleniu gałęzi, zwykle wysoko w koronie drzewa (często topoli) dość daleko od pnia. | Wilga przebywa wysoko w koronach drzew, rzadko schodzi na ziemię, a w dodatku jest bardzo płochliwa, toteż łatwiej ją usłyszeć niż zobaczyć. Gdy zanosi się na deszcz, samiec unosi się miłosnym zapałem i zaczyna śpiewać |
| Zięba | ||
| Długość ciała 14 – 16 cm, rozpiętość skrzydeł 26 cm i wagę 21 g. Samiec ma wierzch głowy i kark popielate, grzbiet brązowy, kuper zielonkawy, czoło czarne, na ciemnym skrzydle 2 wyraźne, charakterystyczne, białe paski, podgardle i pierś różowe, brzuch białawy. Samica jest z wierzchu oliwkowoszara, a boki głowy i pierś ma zielonkawe. Na jej skrzydłach również występują po 2 białe pasy. Ma krótki i gruby dziób i silne mięśnie policzkowe i prążkowane podniebienie, co ułatwia zgniatanie pancerzyków chrząszczy i skorupek nasion. | Na pokarm składają się głównie nasiona, pączki roślin i owoce (jabłka, gruszki, śliwki, porzeczki). W okresie lęgowym zięba zjada owady i inne bezkręgowce. Gniazdo, które przypomina koszyczek splecionym z mchu i trawy, jest doskonale zamaskowane porostami, pajęczyną i kokonami owadów, wyścielone mchem, suchą trawą, włosiem i piórami i umieszczone na drzewie, rzadziej na wysokim krzewie – 1,5 – 4 m nad ziemią, w rozwidleniu gałęzi lub przy pniu. | Śpiewem samiec oznacza swoje terytorium, jak również próbuje nim zwabić samiczkę. Przylatuje w marcu – kwietniu, a odlatuje we wrześniu – październiku. |
| Żuraw | ||
| Długość ciała 100 – 130 cm, rozpiętość skrzydeł 180 – 230 cm, waga 5 kg. Jest szaro – popielaty, z przodu szyję od połowy wysokości i głowę ma czarną, natomiast na głowie przez oko, bokami przechodzi biała smuga łącząca się na tyle szyi i dochodząca do karku. Jest bardzo wyraźna. Na potylicy czerwona plama, utworzona przez gołą skórę. To ta plama u samicy jest mniejsza. Dziób krótszy niż u bociana, popielaty. Oczy czerwone. Lotki czarne, ogona właściwie nie widać, jest bardzo krótki. Wydłużone lotki trzeciego rzędu tworzą charakterystyczny dla żurawia pióropusz. | Dieta uzależniona jest od dostępności pokarmu. Jada głównie pokarm roślinny – nasiona, jagody, owoce, zielone części roślin, w tym również uprawnych, oraz dżdżownice, ślimaki i owadami. Gniazdo o konstrukcji sporej platformy (średnica około 1 metra) zakładane jest w terenie niedostępnym, podmokłym z materiału dostępnego na miejscu (trzciny, sitowie). Im bardziej podmokły teren, tym gniazdo jest grubsze. | Stada żurawi lecą kluczem i wydają charakterystyczny „klangor” przypominający głos trąbki. Ostrzegają przed niebezpieczeństwem – wypatrują intruza już z daleka i dają już znaki ostrzegawcze. Raz na 3 – 4 lata całkowicie zmieniają upierzenie, tracąc całkowicie zdolność lotu. W tym czasie ukrywają się. Już w lutym przylatują do Polski. Jesienią żurawie ponownie zbierają się w stada, w okresie od września do października. Ich odlot to znak, że nieuchronnie nadchodzi zima. |
| Kormoran | ||
| Długość ciała 90 – 92 cm, rozpiętość skrzydeł 130 – 160 cm, waga do 3,6 kg. Upierzenie czarne z metalicznym połyskiem. Samce i samice nie różnią się od siebie upierzeniem. Samce są większe od samic. Kormoran ma głowę stosunkowo małą, wydłużoną, długi silny dziób haczykowato zakończony. Młode kormorany mają na spodzie biała plamę. | Gnieździ się nad wodami słodkimi. Buduje przeważnie na drzewach, rzadziej w trzcinach, duże gniazdo z luźno ułożonych gałęzi. Żywi się rybami, które zdobywa nurkując. Dzienne zapotrzebowanie kormorana na pokarm wacha się między 400 a 750 gram ryb. Najchętniej zjada sumy, okonie, leszcze i płocie. | Kormorany, jako jedyne wśród występujących w Polsce ptaków wodnych, nie mają natłuszczonych piór, dzięki czemu są szybsze w połowie ale potem musza suszyć pióra i w tym celu przybiera charakterystyczną postawę z rozpostartymi skrzydłami. Kormoran może pozostać pod wodą około pół minuty i zanurkować na głębokość 1-3 metrów. Kormorany są bardzo towarzyskie i ich kolonie lęgowe mogą liczyć kilkaset lub nawet kilka tysięcy par. Kormorany zimują na tym samym drzewie i pod koniec zimy konary i gałęzie tych drzew pokryte są warstwą żrących odchodów, co powoduje, że drzewa te obumierają. Kormoran objęty ochroną gatunkową częściową, z wyjątkiem kormoranów występującego na terenie stawów rybnych uznanych za obręby hodowlane. |
Ptaki rzadko występujące powiatu tarnogórskiego
