Moda na prozdrowotny styl życia

Wszyscy wiemy, że prozdrowotny styl życia oznacza styl życia sprzyjający zdrowiu. Ale czy wszyscy wiemy, czym charakteryzuje się prozdrowotny styl życia? Pojęcie "styl życia" odnosi się do codziennych zachowań, specyficznych dla danej jednostki lub zbiorowości. Zakłada się, iż styl życia kształtuje się w procesie wzajemnego oddziaływania bardzo szeroko pojętych warunków życia oraz indywidualnych wzorów zachowań, zdeterminowanych przez czynniki społeczno - kulturowe i cechy osobiste jednostek.

W pojęciu zdrowego stylu życia istotne znaczenia ma rozumienie samego słowa "zdrowie". A zdrowie według Światowej Organizacji Zdrowia to nie tylko nieobecność choroby czy niedołęstwa, ale i stan dobrego fizycznego, psychicznego duchowego, ekonomicznego oraz społecznego samopoczucia. W strategii prozdrowotnej Światowej Organizacji Zdrowia podkreśla się, że zdrowie jest: 1) wartością, dzięki której jednostka lub grupa może realizować swoje aspiracje i potrzebę osiągania satysfakcji oraz zmieniać środowisko a także radzić sobie ze zmianą; 2) zasobem (bogactwem) dla społeczeństwa gwarantującym jego rozwój społeczny i ekonomiczny; 3) środkiem do osiągania lepszej jakości życia.

Zdrowie od początków ludzkości należy do jednym z najważniejszych dla człowieka dóbr i jest wartością przybierającą wymiar zarówno autoteliczny (zdrowie jako wartość sama w sobie) jak i instrumentalny (zdrowie jako wartość konieczna do osiągnięcia innych wartości) w zależności od kontekstu sytuacyjnego i systemu wartości wyznawanego przez jednostki. W świadomości większości zdrowie kojarzy się z dobrem pożądanym będącym koniecznym i niezbędnym warunkiem realizacji innych wartości. Do pierwszych myślicieli, którzy dokonali systematyzacji całokształtu poglądów dotyczących zdrowia należy Hipokrates (460 - 377 p.n.e.), uważający, iż dobre samopoczucie (zdrowie) oraz złe samopoczucie (choroba) zależą od równowagi pomiędzy człowiekiem a tym, co go otacza. Uważał on, dostrzegając znaczenie dla zdrowia środowiska naturalnego i społecznego, że lekarze stawiając diagnozę powinni brać pod uwagę zarówno pokarm, którym człowiek się odżywiał, wodę, którą pił, klimat, w którym żyje, jak i wpływ wywierany na człowieka przez grecką wolność lub wschodni despotyzm. Na początku ery nowożytnej Plutarch (50 - 125 n.e.) w zaleceniach warunkujących zachowanie zdrowia kładł nacisk na aktywność fizyczną (w tym pracę) a także podkreślał, że zasadniczym warunkiem zdrowego życia oprócz aktywności fizycznej jest stan wolności. Chrześcijaństwo wieków średnich interpretowało zdrowie jako nieobecność choroby i cierpienia a także zdolność do znoszenia cierpienia i choroby, jeśli do nich dojdzie. Żyjący na przełomie XV i XVI wieku lekarz i filozof niemiecki Phillippus Aureolus Theophrastus Bombastus von Hohenheim, nazywany potocznie Paracelsusem (1493-1541), uważał że zdrowie nie jest dawane przez naturę, lecz musi być stale zdobywane. Lekarz i filozof doby Oświecenia Fryderyk Hoffman (1660-1742) propagował przyjęcie właściwego stylu życia, który pozwala na uniknięcie wszelkiego rodzaju chorób i przedwczesnej śmierci.

Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770 - 1831) chorobę określił jako stan pozwalający wskazać na charakter organizmu człowieka, który jest nosicielem bakcyla śmierci, a zdrowie jest jedynie przejściową harmonią. Współcześnie uważa się, że zdrowie to nie tylko brak choroby czy też niedomagań, ale to także dobre samopoczucie oraz taki stopień przystosowania się biologicznego i społecznego jaki jest osiągalny dla danej jednostki w najkorzystniejszych warunkach a postawa prozdrowotna należy do jednej z umiejętności społecznych. J. Wardl i A. Steptoe wyróżnili pięć klas postaw sprzyjających zdrowemu stylowi życia: 1) unikanie używek, 2) prozdrowotne praktyki zdrowotne, 3) racjonalne zwyczaje żywieniowe, 4) bezpieczne prowadzenie samochodu 5) zdrowotne działania prewencyjne.

Zachowania antyzdrowotne to zachowania podejmowane przez człowieka, które w sposób bezpośredni lub pośredni wpływają na pogorszenie jego stanu zdrowia. Nie są one podejmowane świadomie w celu samozniszczenia, ale taki mają skutek. Niektóre z nich są wynikiem złych nawyków lub przyzwyczajeń nabywanych podczas procesów wychowania i socjalizacji. Niekiedy na decyzje o podjęciu działań antyzdrowotnych (np. picie alkoholu, zażywanie narkotyków) wpływ mają grupa rówieśnicza, normy społeczno - kulturowe akceptowane w grupach społecznych, w których jednostka uczestniczy oraz jej sytuacja rodzinna. Wiele złych nawyków zdrowotnych ma swe źródło w tradycji - przekazywanych z pokolenia na pokolenie normach kulturowych określających pojęcia głodu, sytości i apetytu oraz skład, sposoby sporządzania i spożywania potraw. Rodzaj postaw związanych ze zdrowiem, jakie człowiek przejawia w życiu determinują procesy socjalizacji prozdrowotnej dominujące w danej kulturze.

Największy wpływ na postawy prozdrowotne dorosłego człowieka ma rodzina we wczesnym jego dzieciństwie. Małe dziecko w okresie wczesnej socjalizacji czerpie wzorce z zachowań rodziców dlatego prozdrowotne zachowania rodziców mają wpływ na kształtowanie postaw dziecka wobec własnego zdrowia - także kształtowanie się zachowań i nawyków podtrzymujących i umacniających jego zdrowie. Do zdań rodziców należy również świadome wychowywanie dziecka w kulturze prozdrowotnej (uczenie dziecka wykonywania zabiegów higienicznych, dbałości o odzież, umiejętności racjonalnego odżywiania się, utrzymywania prawidłowej postawy ciała, umiejętności wypoczynku poprzez aktywność ruchową). Dziecko uczone postawy prozdrowotnej przy jednoczesnym wzorze prozdrowotnego stylu życia rodziców z pewnością będzie zachowania prozdrowotne kontynuować w dalszym życiu jako działania nawykowe. Obok rodziny w najmłodszym wieku dziecka funkcję socjalizacyjną i wychowawczą pełni przedszkole. W zakresie edukacji prozdrowotnej dziecko w przedszkolu jest uczone podstawowych zasad higieny i odpowiednich nawyków żywieniowych. Ważnym zadaniem promocji zdrowia w przedszkolach jest stymulowanie przedszkolaków do uczestnictwa w rekreacji ruchowej. Zadnie to realizowane jest poprzez gimnastykę, spacery, zajęcia ruchowe i gry sprawnościowe. W szkolnej edukacji prozdrowotnej zwraca się uwagę nie tylko na przekazywanie wiedzy w tym zakresie, ale także koncentruje się na wdrażaniu ucznia do przestrzegania zasad kultury zdrowotnej, a więc do życia polegającego na świadomej i stałej pracy nad sobą, na poczuciu odpowiedzialności za zdrowie własne i publiczne oraz wrażliwości na potrzeby zdrowotne. Kończąc edukację szkolną młody człowiek powinien umieć dbać o zdrowie własne i współpracować z dorosłymi w tym zakresie, rozróżnianiać czynniki wpływające pozytywnie i negatywnie na zdrowie i rozwój, prawidłowo organizować czas wolny i czas nauki, rozpoznawać zagrożenia zdrowotne i umieć na nie reagować, mieć świadomość samoodpowiedzialności za ochronę swojego zdrowia oraz mieć świadomość i współzależności między wymiarami zdrowia (fizycznym, psychicznym i duchowym). Edukacja prozdrowotna w szkole to nie tylko przekazywanie obowiązującego programu kształcenia, ale również stworzenie odpowiednich warunków środowiska fizycznego (lokalizacja szkoły, jej bezpośrednie otoczenie szkoły, ilość i stan boisk sportowych i placów rekreacyjnych, wyposażenie klas oraz pracowni szkolnych, ich oświetlenie, ogrzewanie, czystość pomieszczeń) a także społecznego szkoły (właściwa organizacja zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych, organizacja czasu wolnego ucznia, przestrzeganie zasad prawidłowego rozłożenia w tygodniu prac kontrolnych, częstość ćwiczeń rekreacyjnych i przerw śródlekcyjnych, nie przeciążanie uczniów pracą domową).

Kończąc edukację szkolną człowiek nie kończy swojej edukacji prozdrowotnej gdyż edukacja ta jest procesem ciągłym, w którym każdy człowiek uczy się dbać o zdrowie własne i innych. Ale nie każdy wybiera prozdrowotny styl życia. W kulturze europejskiej pod pojęciem "prozdrowotny styl życia" rozumie się świadome zachowania sprzyjające utrzymaniu i ochronie zdrowia takie jak: aktywność fizyczna, racjonalne żywienie, zachowanie bezpieczeństwa, utrzymywanie czystości ciała i otoczenia, radzenie sobie ze stresem, poddawanie się profilaktycznym badaniom medycznym. W wyborze prozdrowotnego stylu życia sprzyjają prozdrowotne nawyki wyniesione z domu rodzinnego oraz lansowana moda na aktywny styl życia oraz zdrowe żywienie. Modne są: chodzenie do klubów fitness, wellness, tańca, salonów odnowy biologicznej, SPA, uprawianie amatorsko sportu, aktywne formy wypoczynku weekendowego oraz wakacyjnego a także zdrowe odżywianie. Sporo ludzi poddało się tej modzie i stworzyło na jej bazie swój prozdrowotny styl życia. W większości jednak nadal pozostają osoby, którym aktywność fizyczna jest obca, ich żywienia polega na jedzeniu fast food-ów zapijanych piwem lub Coca-Colą a pojecie "profilaktyka medyczna" brzmi dla nich jak zwrot z obcego języka. Przykłady ślepego podążania za modą można mnożyć. Człowiek zewsząd nęcony jest reklamami, które dają mu wytyczne, jak w danym sezonie powinien wyglądać, jaką ma kupić smycz dla psa i karmę dla kota, co jeść, co pić, czym jeździć, co czytać itp. Ludzie dokonują niekiedy tytanicznych wysiłków (zwłaszcza finansowych) by sprostać tym wymaganiom, by nie zostać uznanym za prowincjusza. Bezkrytyczne podążanie za modą prowadzi jednak w ślepy zaułek - człowiek zamiast być oryginalnym upodabnia się do milionów innych ludzi, moda materialna szybko się zmienia i trzeba stale inwestować by sprostać jej wymogom.

Moda na zdrowy styl życia nie wymaga wielkich nakładów finansowych: zdrowa dieta jest znacznie tańsza niż objadanie się fast food-ami, nie trzeba chodzić do klubów fitness, ale warto znaleźć codziennie kilkanaście minut na gimnastykę w domu, nie trzeba inwestować w sprzęt sportowy, ale warto znaleźć czas na długie spacery czy jogging oraz okresowe badania profilaktyczne. Zielone tereny powiatu tarnogórskiego sprzyjają rekreacji. Dlaczego tak trudno przychodzi więc poddanie się modzie na zdrowy styl życia? Łatwiej jest coś kupić, nawet gdyby miało się spłacać raty przez kilka czy kilkanaście miesięcy niż zmienić swoje przyzwyczajenia żywieniowe i zamienić wygodny fotel przed telewizorem na siodełko roweru. Modny ciuszek szybciej zostanie dostrzeżony przez otoczenie niż zdrowe serce. Zdrowia jednak nie można kupić za pieniądze; nie jest ono dane przez naturę, lecz musi stale być zdobywane. I warto o tym pamiętać. Warto też uświadomić sobie, że wysiłki włożone w to, aby wyglądać zgodnie z obowiązującym trendem są zazwyczaj wysiłkami poniesionymi nie dla siebie samego a dla otoczenia, które ma ten wygląd podziwiać. Nie każdy jednak modny ciuszek czy fryzura pasuje do każdej osoby a oryginalność o wiele bardziej jest ceniona niż upodabnianie się do setek innych ludzi. Moda na zdrowy styl życia wiąże się z działaniami dla siebie samego i jest odpowiednia dla każdego człowieka.
Tarnowskie Góry


TG.NET.PL

Portal Powiatu Tarnogórskiego - Tarnowskie Góry
adres redakcji: Nakło Śląskie, ul. Sienkiewicza 7

KONTAKT

redaktor naczelny - Zbigniew Markowski
tel.: 32 284 36 85,
portal@tg.net.pl