ALICJA KOSIBA-LESIAK
Część 4
Prezbiterium
Cud z manną
Prezbiterium kościoła pw. św. św. Piotra i Pawła zbudowane jest na planie pięciobocznym. Na każdym boku znajduje się otwór okienny z witrażem.
Pierwszy obraz z lewej strony przedstawia Mojżesza z Izraelitami na pustyni Synaj podczas ucieczki z Egiptu do Ziemi Obiecanej. Mojżesz, sędziwy starzec z siwą brodą i włosami, wspiera się na smukłej lasce spoglądając w podzięce w niebo. Kobiety, mężczyźni i dzieci zbierają z ziemi mannę lub niosą między namiotami wypełnione nią kosze.
Ustanowienie Sakramentu Eucharystii
Drugi witraż prezbiterium wyobraża ustanowienie sakramentu Eucharystii podczas Ostatniej Wieczerzy.
Chrystus z czterema apostołami zasiada przy stole, który nakryto obrusem a na nim postawiono kilka talerzy i kielich w kolorze złota. Palcami lewej dłoni Jezus trzyma kawałek chleba, prawą wykonuje gest błogosławieństwa nad chlebem i kielichem wina. Apostołowie to czterech Ewangelistów a najmłodszego z nich, młodzieńca z twarzą jeszcze bez zarostu, Jana, można łatwo rozpoznać. Wszyscy wieczerzający mają płaszcze na barkach, co może oznaczać chłodny już wieczór lub, że na znak Mistrza, uczniowie natychmiast z nim pójdą.
Wnętrze pomieszczenia oświetla zwieszająca się ze stropu zapalona lampa, co wskazywać może na późny już wieczór.
W centrum prezbiterium zawieszony jest duży obraz autorstwa Friedricha Bouterwecka pochodzącego ze Strzybnicy (dawniej sąsiadującej z Tarnowskimi Górami); to „Przekazanie władzy św. Piotrowi” z pierwszej połowy XIX w. Dzieło to zasłania centralny witraż pochodzący z wcześniejszego zestawu zainstalowanego po przebudowie kościoła, którą przeprowadzono w latach 1848–1851. Znajdują się w nim proste, geometryczne barwne szybki ujęte w ołowiane obramienia. Kryje się też w nim tajemnicza litera „U” lub „H” namalowana niemieckim pismem gotyckim w umieszczonym wysoko czerwonym polu .
Stare zdjęcie wnętrza kościoła sprzed zamontowania obecnych witraży wskazują, że na dawnych witrażach były litery „A” i „G” (lub „B”). Jakiego słowa czy słów były one częścią, tego trudno obecnie dociec. Nie wspomina też o tym zestawie dawny kronikarz, Carl Winkler, związany z parafią w latach 1840-1898. Można tylko przypuszczać, że to najstarszy w Tarnowskich Górach zachowany do dzisiaj witraż.
Sakrament Kapłaństwa
Najbliżej starego witraża, po jego prawej stronie, rzemieślnicy pracowni Von der Forsta przedstawili w nowym witrażu obrzęd święceń kapłańskich. Udziela ich biskup w czerwonej kapie na ramionach i mitrze na głowie. Jego lewa dłoń spoczywa na głowie wyświęcanego, prawą namaści jego czoło. Odbierający święcenia, w białej albie i zwiniętym na ramionach ornacie, klęczy trzymając naczynie do obmycia rąk biskupa.
Obok stoi trzech koncelebrantów trzymających w dłoniach pontyfikał, biskupi pastorał, małe naczynie z krzyżmem świętym. W głębi, między postaciami przedstawiono ołtarz z tabernakulum, dwie świece w lichtarzach a pośrodku krucyfiks. Za postaciami – dwie latarnie i figury świętych w dwóch wnękach.
Aaron (Kapłaństwo w Starym Testamencie)
Witraż w skrajnym, południowym oknie prezbiterium przedstawia Aarona, brata Mojżesza – pierwszego arcykapłana Izraelitów, w stroju podkreślającym godność arcykapłana a sporządzonym na polecenie samego Boga. Na piersi Aaron nosi pektorał, rodzaj czworokątnej torebki – symbol władzy.
Na witrażu arcykapłan stoi w Namiocie Spotkania trzymając w dłoniach kadzielnicę zawieszoną na łańcuszkach. Za nim stół na chleby pokładne i siedmioramienny świecznik a na dalszym planie uchylona zasłonę odsłania fragment Arki Przymierza z wiekiem zwieńczonym rzeźbami dwóch uskrzydlonych cherubów.
W 2010 r. pani Agnieszka Łuczak prowadząca wówczas w Tarnowskich Górach pracownię witrażowniczą, wykonała konserwację witraży von der Forsta. Dla zabezpieczenia tych liczących już ponad stulecie dzieł zamontowano wtedy zewnętrzne szklane osłony.
Informacje na temat innych „szklanych obrazów” z pracowni w Műnster a istniejących do dzisiaj w obiektach sakralnych na Śląsku, przekazała pani dr Magdalena Ławicka, kustosz Muzeum Architektury we Wrocławiu.
Pani Zofia Krzykowska, historyk sztuki, jako pierwsza napisała o witrażach w kościele św. św. Piotra i Pawła a pochodzących z pracowni von der Forsta. Ich zestaw – w jej opinii – jest nie tylko jedynym tak dużym zabytkiem sztuki witrażowniczej na Górnym Śląsku, ale też należy do najpiękniejszych i cechują go nieprzeciętne walory artystyczne. Witraże te zostały wymienione przez księdza Michała Lewka w kronice parafii.
Alicja Kosiba-Lesiak
Tarnowskie Góry; 2021 r.
