ALICJA KOSIBA-LESIAK
Część 1
W kościele p.w. św. św. Apostołów Piotra i Pawła w Tarnowskich Górach, którego początki sięgają XVI w., znajduje się jeden z cenniejszych zespołów witraży na Górnym Śląsku. Wykonano go w latach 1898-1900. Zamówił je ksiądz Franciszek Kokot, ówczesny proboszcz, a zamontowane zostały w 1901 r.
Nieznana jest przyczyna, dla której proboszcz złożył zamówienie właśnie u mistrza Victora Johanna Huberta Marii von der Forsta w Műnster w Westfalii. Czy to sprawiła sława rzemieślnika czy może niewygórowana cena za wykonane dzieła, a może jeszcze coś innego?
Dzieła pracowni z Műnster można obecnie oglądać na Śląsku także w zespole klasztornym OO. Franciszkanów p.w. św. Antoniego Padewskiego we Wrocławiu – Karłowicach, jak i w bazylice OO. Franciszkanów w Katowicach – Panewnikach. Tak jak te tarnogórskie i one wykonano również na początku XX w.
Pracownia witrażownicza von der Forstów została założona w 1860 r. przez Victora Antona Clemensa, ojca Victora Johanna urodzonego w 1863 r. Pierwszy był głównie malarzem szkła, drugi to już uznany witrażownik. Warsztat działał prawie 120 lat do 1978 r., gdy został zamknięty.
Victor Johann był absolwentem Akademii Sztuk Pięknych w Dűsseldorfie. Tworzył witraże i malunki na szkle przeznaczone głównie do obiektów sakralnych jak i użyteczności publicznej. Niestety, miał zaledwie 37 lat, gdy zmarł, pracownia jednak działała nadal.
Witraże Forsta przedstawiają sceny figuralne i stanowią cztery cykle tematyczne: starotestamentowy, chrystologiczny, maryjny, sakramentów świętych. Zainstalowano je w oknach nawy głównej, prezbiterium i transeptu kościoła. Wcześniej znajdowały się tu starsze, lecz pozostał do dnia dzisiejszego tylko jeden z nich.
Sceny posiadają podobny schemat scenograficzny: po bokach umieszczone są dwie kolumny połączone półkolistym ozdobnym łukiem. Oprócz elementów zdobniczych jak palmety i dzwonki są tu główki aniołków zaopatrzone w skrzydełka. W tle scen znajdują się wnętrza pomieszczeń oraz pejzaże. Postać Chrystusa została przez twórcę witraży wyróżniona tzw. nimbem krzyżowym otaczającym jego głowę.
Jedno z dzieł von der Forsta znajdujące się niegdyś po prawej stronie nawy, w pobliżu stojącej tam kiedyś ambony, uległo zniszczeniu podczas ostatnich działań wojennych, w styczniu 1945r. Być może to właśnie na nim widniała sygnatura pracowni, gdyż żaden z pozostałych 13 jej nie posiada.
Utracony obraz to prawdopodobnie „Zesłanie Ducha Świętego” , na co wskazała pani Zofia Krzykowska w „Historii Tarnowskich Gór” z 2000r. Niemożliwe jest jednak określenie właściwej treści wyobrażonej na nim.
